DÜZCE VE SAKARYANIN HEMŞİN KÖYLERİ
Düzce ve Sakarya’ya ait Hemşin köyleri aşağıdadır.
Bu köyler dışında da Hemşinden gelenlerin yerleştiği başka köyler vardır ama oralara genelde bu köylerden gidilmiştir ve Hemşinliler oralarda azınlıktır.
Bu sebeple listeye alınmamışlardır.
DÜZCE-AKÇAKOCA/HEMŞİN KÖYÜ
Bölgeye Hopa Hemşin tarafından gelenlerin yerleştiği ilk köy olma sıfatı taşıyan Hemşin Köyü için, ilk olarak 1877 yılında Hacoğlu (İsmi bilinmemektedir) ve Molla Yakup’un göç ederek önce Akçakoca’ya ulaştıkları bilinmektedir.
Burada tanıdıklar edinerek kendilerine uygun topraklar bakmaya başlamışlar ve Akçakoca’nın Kuzey Batısındaki yüksek arazilerin kendilerine uygun olacağına karar vermişlerdir.
Bu toprakların yüksek olması, arazi içerisinde derelerin bulunması ve karakuş isimli kuş türünün bulunduğu arazilerin verimli olduğu inancı bu topraklara yerleşmelerini sağlamıştır.
Yaylacılık, hayvancılık ve ekin ekme gibi ekonomik kültüre sahip olan Hemşinliler için sahil bölgelerine yerleşmektense, arazi koşulları zor ama verimliliği olan topraklara yerleşmek daha uygun gelmiştir.
Hopa’nın farklı köylerinden ve farklı her bir sülaleden bir veya en fazla iki aile göç ederek yerleşmiştir.
Üçüncü kuşakta akrabalık bağlarını güçlendirmek, memleket özlemini azaltmak ve memleketle bağları koparmamak adına, ailenin en küçük erkek bireyinin memleketten özellikle kendi sülalesinden biriyle evlendirilmesi, konuşulan lehçe olan Hemşincenin çocuklara aktarılması hususunda etkili olmuştur.
Hemşin Köyü son yıllarda 126 hane, 422 nüfusa sahiptir. Fakat Köy kütüğüne kayıtlı, şehirde veya şehir dışında ikamet eden Hemşinli sayısı nüfusun üç katı kadardır.
Tarihi Hemşin Köyü ve Camisi Foto: Cemal Üçüncü
TARİHİ HEMŞİN CAMİSİ
Hemşin Köyünün Bölgede bilinen bir diğer özelliği tarihi Hemşin Köyü Camisidir. Hemşin, Karatavuk ve Yenice köylerinin oluşmasından, yerleşimin çoğalmasından sonra, bir camiye ihtiyaç duyulmuş ve üç köy birleşerek Tarihi Hemşin Caminin yapımına başlamışlardır.
Caminin ağaçları Karatavuk köyünden çoğunlukla beden gücü kullanılarak getirilmiş ve çivi kullanılmadan cami inşa edilmiştir.
Birinci katında taş işçiliği örneği, ikinci katında ise “çantı” tekniği kullanılarak inşa edilen cami 130 yıla yaklaşan bir geçmişe sahiptir.
Hicri 1310(1892) yılında inşa edilmiştir. Minaresinin de ahşap olduğu Hemşin cami mihrap ve minberi, tavan işçiliği ile dikkat çekmektedir..
DÜZCE-AKÇAKOCA/KARATAVUK KÖYÜ
Karatavuk köyüne 1877-1878 yıllarında Kafkasların batısında bulunan Hopa ( Ardala Köyü) dan 3 kişi veya üç aile yola çıkar.
Meşakkatli bir yolculuktan sonra Akçakoca ya gelirler.
ilk olarak Aloğlu(Şahin ve Alagöz) ailesi yerleşmiştir. Osmanlı İmparatorluğu zamanında bölgeden sorumlu olduğunu anladığımız Memiş Ağa bu kafileye şu andaki Karatavuk köyü bölgesini tahsis eder.
Karatavuk Köyü
Köyün Akçakoca girişindeki derenin adı bu kişiden gelmektedir. Ancak daha önce bölgeye Feyzioğullarında Molla Şirin gelmiş ve Hemşin köyün de kalmıştır. Mezarı Hemşindeki Cuma camisinin bahçesinde bulunmaktadır. İlk uğrak yeri Hemşin köyü olan aile yükseklerin yaşam koşullarını daha çok iyileştireceğini düşünerek rakımı Hemşin köyünden 100 metre daha yüksek olan Karatavuk Köyüne yerleşir. Çoğunluğu Hopa’nın Ardala köyünden gelen sülalelerin oluşturduğu bir köydür.
Köye ilk gelenler yerleşimlerini içme suyu bulunan yerlere yapmışlar ve ormanlık araziyi paylaşmışlardır. Arazilerinin sınırlarını ağaçları, aşağıdan yukarıya doğru helezonvari
baltayla burarak belirlemişlerdir. Bu ilk kafileden yaklaşık 10- 15 yıl sonra puntsoğlu Sait gelmiştir. 1877- 1878 (93 Harbi) esnasında ve sonrasında Ardaladan göçler olmuş ve bu günkü Karatavuk meydana gelmiştir.
Köyün ulaşım koşulları, kış şartları, ekonomik nedenleri, Başta Düzce şehir dışı ve yurt dışı göçe sebep olmuştur. Yaz aylarında köy nüfusu 4-5 katına kadar çıkabiliyor. Hemşinlilerin, köye yerleşiminden bu yana, diğer Hemşinli köyleriyle ilişkileri çok iyi olmuş, düğün ve cenazelerinde bir arada olmaya özen göstermişlerdir.
Karatavuk Köyü bu gün 247 hane ve yaklaşık 434 nüfusa sahiptir.
DÜZCE-AKÇAKOCA/YENİCE KÖYÜ
1880 yılında Rize Pazar ve Hemşin bölgelerinden göçerek Yenice köyüne yerleşmişlerdir.
Hemşin Köyüne ve Karatavuk köyüne sınırı olan Yenice köyü halkı, bu iki köy halkından sonra bölgeye göçerek iki köyün ortasına yerleşmiştir.
Köye; Fındıklıdan Kurupit, Çampet (Yeni Meyvalı) ve Yaylacılar köylerinden , Ardeşen Salenköy, Oce, Bakoz ve Zenimos köylerinden, Pazara bağlı Şehitler (Hako) köylerinden
göç olmuştur.
Yenice Köyü Foto: Cemal Üçüncü
Köye İshak Efendi (Hutioğlu), Keleşoğlu, Dervişoğlu, Berberoğlu, Tahir Efendi (Zualoğlu), Dağgüloğlu, Memişoğlu, Keleşoğlu, Kibaroğlu, Hoçilziloğlu, Hemşenli ve Mutioğlu aileleri yerleşmiştir.
Köy halkı Hemşince bilmemektedir.
Köyün Yaz nüfusu kış nüfusuna oranla çok daha fazladır. Köyün başlıca geçim kaynağı fındık ve bölgede Hemşin Armut’u olarak bilinen meyvedir.
Yenice Köyü bugün 86 hane 289 nüfusa sahiptir.
SAKARYA-KOCAALİ/AÇMABAŞI KÖYÜ
Açmabaşı köyü, Marmara bölgesi, Sakarya ilinin en kuzeyinde bir ilçe olan Kocaali İlçesi sınırlarında, yeni yapılan Melen barajının üst kesimlerinde kesin olmamakla birlikte 1900
yılların başlarında kurulduğu var sayılan şirin bir Hemşin köyüdür.
Köy halkının ataları Doğu Karadeniz Artvin Hopa ve Kemalpaşa ilçelerinden göçmüşlerdir.
Açmabaşı Köyü
Köy, ilçe merkezine 13 km. uzaklıktadır. Köyü kuran insanlara 93 Harbi sürecinde (1877-1878) tarihleri arasında Sakarya’nın Kocaali ilçesi Karalar köyünde (Manav Türklerinin ikamet ettiği köy) imam olarak görev yapan “Karaibrahimoğlu” Hacı Hafız, öncülük etmiştir.
Hacı Hafız görev yaptığı köy halkından kendisine yerleşmesi için bir arazi gösterilmesini istemiştir.
Tahsis edilen ormanlık arazi olan bölgede kendisine yaşam alanı oluşturan Hacı Hafız, daha sonra Hopa’dan Akçakoca Hemşin köyüne göçen, orada yerleşik hayata geçmeye
çalışan Hemşinli halkın, köyün arazi alanın yetmeyeceğini, toprakların daha da küçüleceğini gerekçe göstererek, kendi kurduğu Açmabaşı köyüne yerleşmeleri için yardım ve teşvik etmiştir.
Doğu Karadeniz’den farklı tarihlerde göç etmeye devam eden Hemşinliler, daha önce yerleşen akrabalarının (aynı sülale bireylerinin) ikamet etmesinden dolayı ilk duraklarını Akçakoca Hemşin köyü olarak belirlemeye devam etmişler.
Fakat yaşam koşullarının daha iyi olacağını düşünerek (arazi ihtiyacı nedeniyle) önerileri ’de dikkate alarak o gün Karasu ilçesine bağlı bir nahiye olan Kocaali, Açmabaşı köyüne yerleşmeyi sürdürmüşlerdir.
Bugün Hemşin köyünde, Karatavuk köyünde ve Açmabaşı köyünde aynı sülaleye mensup, fakat farklı soy isimleri taşıyan birçok aile bulunmaktadır.
Köy halkı son yıllarda atalarının geldiği topraklar olan Artvin ili Hopa ve Kemalpaşa ilçelerinden gelen akrabalarını ağırladıkları gibi aynı ziyaretleri kendileri de zaman zaman bireysel ya da guruplar halinde karşı ziyaretleri gerçekleştirmekteler.
Açmabaşı Köyünün Kocaali ilçesi, Karasu ilçesi, Ferizli ilçesi ve Düzce, İstanbul ve Sakarya il merkezinde yaşayan nüfus yoğunluğu oldukça fazladır.
Bu göç hareketi 1970 yıllarda başlayıp, 1980 ve 90 yıllarda hızlanıp günümüze halen sürmektedir. Ancak köy halkı atalarının topraklarına, yani Açmabaşı köyüyle bağlarını her şartta sürdürmeyi öncelemektedirler.
Açmabaşı köyü yazın 215 hane yaklaşık 730 nüfusa, kışın ise 70 hane, 217 nüfusa sahip bir Hemşin köyüdür.
SAKARYA-KARASU/ PARALI KÖYÜ
1880 yılında Rize Pazar ve Hemşin bölgelerinden göçerek Hemşin Köyüne ve Karatavuk köyüne sınırı olan Yenice köyüne yerleşen,Rize Fındıklı, Pazar ve Ardeşen göçmeni Hemşinli köy halkı, 1920 li yıllarda mübadeleden muacirlere devredilen ve muacirlerinde bir yıl ektikten sonra bölgeyi kısa zaman diliminde terk etmesinden sonra boş kalan Paralı köyü topraklarına yerleşmeye başlamışlardır. 
Sakarya / Paralı Köyü
Köye ilk olarak Salen köyden Memişoğlu Muhittin IŞIK efendi, Fındıklıdan Hutoğlu Şakir Efendi, Salen köyden Feyzioğlu Nuri efendi, Kesğurli Devriş Muhammet Aksoy kurmuşlar
daha sonra Zeminosdan Berberoğlu ailesi, Boğane köyünden Sarımemetoğluları (Şimdi soyadları Süt ve Dilmaç), Fındıklı yaylacılar köyünden Küçükşahinler ve Fındıklı Kurupit'ten gelme Hutoğlu yani Albayraklar köye yerleşmişlerdir.
Paralı Köyü, kendilerine yakın olan ve Kocaali’de bulunan Hemşinlilerin ikamet ettiği Açmabaşı köyü ile sosyal bağları hep kuvvetli olmuş, iki köy arasında evlilikler yapılmıştır.
Paralı köyünün hane sayısı 120, nüfusu ise 303’tür.
ABOOTSİ, HİGOOTSİ VE ARDALETSİ
Aslında bu tabirler günümüzde sadece o bölgelerde kullanılan ve köylülerin kendilerini veya diğer köyleri tanıtmakta kullandıkları tabirlerdir.
Son –otsi- eki nereden olduklarını gösteren bir takıdır. Bölgeye yerleşen ilk köy ağırlıklı olarak Hopa Higoba tarafından olmuş.
Bu sebeple oradakilere Higootsi denmiş yani Higobalı. Bugün için Hemşin ve Açmabaşı köyleri Higootsi olarak tanımlanmaktadır.
İkinci köy olan Karatavuk ise daha ziyade Hopa Ardala tarafından oldukları için onlara da Ardaletsi denmiş.
Sadece Karatavuklulara Ardaletsi denilmektedir.
Üçüncü köy ise Rize bölgesinden gelenler ağırlıklı olduğu ve belki de ilk yerleşenler Fındıklı Abu deresinden oldukları için onlara da Abootsi denmiş.
Bugün Yenice ve Paralı köyleri Abootsi olarak tanımlanmaktadır.
Diğer iki köy olan Açmabaşı ve Paralı köy ise muhtemelen mevcut köylerden kopma oldukları için Açmabaşına Higootsi, Paralı köyüne ise Abootsi denmeye devam edilmiş. Zaten ABU deresinden gelenler başka dil bilmezler.
Bu tabirler bugün için köy isimleri değiştirilmiş olsa da halen köylülerin kendi iç tanımlamalarında ve dil bilip bilmeme ayrımında da değerlendirilmektedir.
Higootsi ve Ardaletsi olarak söylenenler ayrıca dil bilir olarak, Abootsi olanlar ise dil bilmeyenler olarak değerlendirilmektedir.
Kaynak: Kalif Dergisi 2- Sayfa 12